Χρόνια Προστατίτιδα & Καρκίνος Προστάτη

Ποια είναι η σχέση της προστατίτιδας και του καρκίνου του προστάτη;

Γενικά στοιχεία Καρκίνου του Προστάτη

 Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί:

  • Μεγάλο και διαρκώς αυξανόμενο πρόβλημα υγείας σε παγκόσμια κλίμακα.
  • Αποτελεί την συνηθέστερη κακοήθεια στον ανδρικό πληθυσμό.
  • Χαρακτηρίζεται ως η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα.
  • Φαίνεται να επιδεινώνεται από συνήθεις πρακτικές της σύγχρονης κοινωνικής δομής όπως:
    • Δυτικός τρόπος ζωής.
    • Έντονη σεξουαλική ζωή με εναλλαγή ερωτικών συντρόφων.
    • Αρχή σεξουαλικών επαφών από πολύ νεαρές ηλικίες.

Όλα τα ανωτέρω, είναι στοιχεία τα οποία ως αναμενόταν έχουν δημιουργήσει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας ως προς την σύνδεση κάποιων πιθανών αιτιών, που μπορεί να συσχετίζονται άμεσα με την ασθένεια. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον φαίνεται να αποκτά πλέον το θέμα της συσχέτισης της χρόνιας φλεγμονής του προστάτη, ως βασικής αιτίας δημιουργίας παραγόντων και συνθηκών που ενοχοποιούνται για την εμφάνιση της κακοήθους ασθένειας του προστάτη.

Τι αλλοιώσεις δημιουργεί η χρόνια φλεγμονή στον προστατικό ιστό;

Η διαδικασία της χρόνιας φλεγμονής συνδέεται με την εμφάνιση παραγόντων, όπως είναι τα προφλεγμονώδη γονιδιακά προϊόντα. Αυτά τα προϊόντα διαθέτουν μια σειρά από συγκεκριμένες ιδιότητες που έχουν να κάνουν με την ’’διευκόλυνση’’ των συνθηκών εμφάνισης, ανάπτυξης και επέκτασης των καρκινικών κυττάρων, αφού συμμετέχουν:

  • Στην καταστολή της απόπτωσης (θανάτου) των καρκινικών κυττάρων.
  • Στην αύξηση της αγγειογένεσης.
  • Στον κυτταρικό πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.

Τα γονιδιακά αυτά προϊόντα (όπως είναι ιντερλευκίνες , αγγειο-επιθηλιακός παράγοντας ανάπτυξης, χημοκίνες, κυκλοοξυγενάση-2, 5-λιποοξυγενάση, μεταλοπροτεινάση-9, κλπ.) ρυθμίζονται προκειμένου να εκφρασθούν από την παρουσία ενός άλλου παράγοντα, του NF-kB. Ο παράγοντας NF-kB είναι ενεργός στους περισσότερους όγκους και με την σειρά του επάγεται από διάφορα καρκινογόνα όπως είναι:

  • ο καπνός του τσιγάρου
  • οι ιικές πρωτεΐνες
  • οι χημειοθεραπευτικοί παράγοντες
  • η ακτινοβολία Γ

Οι διαδικασίες που η φλεγμονή προκαλεί καρκινογένεση εκφράζονται μέσα από 3 βασικούς μηχανισμούς:

  1. Πρόκληση κυτταρικής και γενετικής βλάβης κυρίως λόγω οξειδωτικών μηχανισμών.
  2. Ενεργοποίηση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού με στόχο την αντικατάσταση των κυττάρων που έχουν υποστεί βλάβη.
  3. Δημιουργία μικροπεριβάλλοντος που ’’βρίθει’’ από κυτοκίνες, που προάγουν τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό, την νεοαγγειογένεση και διευκολύνουν την δημιουργία μεταστάσεων.

Ποια είναι τα στοιχεία που συνδέουν την χρόνια φλεγμονή και τον καρκίνο του προστάτη;

Στην κλινική καθημερινή πράξη, δεν είναι λίγες οι φορές εκείνες, όπου οι ασθενείς που υποφέρουν από χρόνια προστατίτιδα ή τους διαγιγνώσκεται αυτή η πάθηση ξαφνικά – αφού σε αρκετές περιπτώσεις παραμένει για μεγάλο διάστημα ασυμπτωματική – εκφράζουν τους φόβους τους σχετικά με το αν αυτό το πρόβλημα τους οδηγήσει άμεσα ή και αργότερα σε επικίνδυνες  καταστάσεις όπως ο καρκίνος του προστάτη. Η απάντηση δεν είναι εύκολη ούτε ξεκάθαρη, υπάρχουν όμως αρκετά στοιχεία που κάνουν αυτή την συσχέτιση αρκετά πιθανή.

Α. Ανατομικά στοιχεία

Α1. Χρόνια Προστατίτιδα & Στένωμα ουρήθρας

Η φλεγμονή του προστάτη όταν παραμένει αδιάγνωστη και χωρίς θεραπεία  για διάστημα μεγαλύτερο των 2-3 ετών, αρχίζει να δημιουργεί φλεγμονώδεις σκληρυντικές αλλοιώσεις στο τοίχωμα της ουρήθρας. Αυτό έχει σαν συνέπεια την παραμόρφωση και στην συνέχεια την μείωση του εύρους του αυλού της ουρήθρας. Η στένωση που τελικά εγκαθίσταται στον ουρηθρικό σωλήνα, ποικίλει σε βαθμό και εύρος, ανάλογα με την χρονιότητα και τον βαθμό της χρόνιας προστατίτιδας σε κάθε ασθενή.

A2. Ανατομική εκβολή προστατικών αδενικών σωληναρίων

Οι πόροι των αδένων της περιφερικής ζώνης εκβάλλουν στην ουρήθρα με αμβλεία γωνία, η οποία και επιτρέπει πολύ εύκολα το φαινόμενο της ενδοουρηθρικής – ενδοπροστατικής παλινδρόμησης των ούρων σε αντίθεση με την κατεύθυνση εκβολής των παραουρηθρικών αδένων πού σχηματίζουν οξεία γωνία εκβολής με την ουρήθρα, μειώνοντας σε ένα μεγάλο βαθμό την συντήρηση και την ένταση του φαινομένου.

Α3. Μικροβιακοί & Αμικροβιακοί παράγοντες

Η χρόνια φλεγμονή του αδένα δημιουργείται, συντηρείται αλλά και επιβαρύνεται από παράγοντες που είναι:

  • Μικροβιακής φύσης (gram + , gram -, Chlamydia, ureoplasma, etc.)
  • Αμικροβιακής αιτιολογίας (δηλ. χημική φλεγμονή από παλινδρόμηση των ούρων μέσα στον προστατικό αδενικό ιστό ), στις περιπτώσεις ύπαρξης στενωμάτων ουρήθρας (ανεξαρτήτως βαθμού και μήκους).

Α4. Προκαρκινικές βλάβες

Το αδενοκαρκίνωμα του προστάτη αλλά και πιθανές προκαρκινικές βλάβες όπως η προστατική ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία (PIN), ανευρίσκονται στο πλείστο των περιπτώσεων (πάνω από 84%) στην περιφερική ζώνη, σε άμεση γειτνίαση με τις βλάβες χρόνιας φλεγμονής, όπως προκύπτει στην ιστολογική εξέταση από τα διάφορα χειρουργικά παρασκευάσματα αλλά και σε βιοψίες προστάτου.

Β. Επιδημιολογικά στοιχεία

Οι μελέτες που έγιναν συμπεριελάμβαναν μεγάλο αριθμό ασθενών που κατέληξαν να έχουν καρκίνο προστάτη και φάνηκε ότι σχεδόν ο μεγαλύτερος αριθμός από αυτούς είχε στο ιστορικό του διάγνωση χρόνιας προστατίτιδας.

Οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες κατέδειξαν μια σχέση προστατίτιδας με καρκίνο προστάτη περίπου 2.5. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος που έχει προστατίτιδα έχει 2.5 φορές περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου.

Σε άλλη μεγάλη πολυκεντρική μελέτη 5900 ανδρών ηλικίας άνω των 67 ετών, η αναφερομένη από το ιστορικό τους σχέση μεταξύ χρόνιας φλεγμονής (δηλ. προστατίτιδας) και καρκίνου κυμάνθηκε στο 4.5. Σε αυτήν την μελέτη οι ασθενείς δεν ήξεραν ότι επάσθαν από προστατίτιδα ή δεν είχαν αναγνωρίσει τα συμπτώματα.

Οι στατιστικές αποκλίσεις των μελετών, έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι χρόνιες ασυμπτωματικές προστατίτιδες δεν συμπεριελήφθησαν στην πρώτη μελέτη. Αυτό σημαίνει ότι δεν είχαν διαγνωσθεί οι ασθενείς της δεύτερης μελέτης απο πριν, που την καθιστά πολύ πιο αντικειμενική και καθολική.

Είναι επίσης προφανές ότι μόνο οι ασθενείς πού είχαν ενοχλήματα αναζητούσαν ως επί το πλείστο βοήθεια, και έτσι ετίθετο η διάγνωση της χρόνιας προστατίτιδας.

Άρα η πιθανότητα ανίχνευσης καρκίνου του προστάτη είναι αρκετά υψηλότερη στα άτομα που πάσχουν επίσης από ασυμπτωματική προστατίτιδα, αφού η ασθένεια δεν αντιμετωπίζεται εγκαίρως.

Γ. Εργαστηριακά στοιχεία

Στις βιοψίες προστάτη σε δείγματα ιστού μετά από ριζικές προστατεκτομές, εντοπίσθηκαν βακτηριακές αλληλουχίες DNA σε ποσοστό 19.6%.

Επίσης σε άλλη μελέτη σε ασθενείς με υπερπλασία προστάτου και αδενοκαρκίνωμα προστάτου, υπήρξε  σημαντικά υψηλή εστιακή και ετερογενής κατανομή της φλεγμονής και της μόλυνσης στα δείγματα των αδενωματεκτομών και των ριζικών προστατεκτομών. Αυτό είναι ένα σημαντικό στοιχείο που δείχνει την υψηλή συσχέτιση της φλεγμονής του προστάτη με τις προαναφερόμενες ασθένειες.

Ερευνητικά, η πρόκληση χρόνιας προστατίτιδας σε ποντικούς, οδήγησε σε διάστημα 3 (τριών) μηνών περίπου, σε βλάβες άτυπης υπερπλασίας και σοβαρής δυσπλασίας στον προστατικό ιστό, μέσα από μηχανισμούς όπως:

  • Οξειδωτικές βλάβες στο DNA.
  • Αυξημένη έκφραση του παράγοντα Ki-67, που αποτελεί δείκτη αυξημένου πολλαπλασιασμού των επιθηλιακών κυττάρων.

Συμπερασματικά τα ανωτέρω στοιχεία υποδηλώνουν ότι ή χρόνια βακτηριακή προστατική λοίμωξη, μπορεί να οδηγήσει σε νεοπλασματικές μεταβολές (αλλοιώσεις) του προστατικού ιστού.

Δ. Ιστολογικά στοιχεία

Πολυεστιακές περιοχές επιθηλιακής ατροφίας που ανευρίσκονται συχνά σε δείγματα ριζικών προστατεκτομών, σχετίζονται με χρόνια φλεγμονή. Οι περιοχές αυτές περιέχουν επιθηλιακά κύτταρα με υψηλό δείκτη πολλαπλασιασμού καθώς και μειωμένη έκφραση του δείκτη P27, ευρήματα που θυμίζουν έντονα την υψηλού βαθμού προστατική ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία (prostate intraepithelial neoplasia – PIN).

Επειδή οι κυτταρικοί πληθυσμοί αυτών των αλλοιώσεων:

  • παρουσιάζουν έντονο βαθμό πολλαπλασιασμού
  • σχετίζονται με την φλεγμονή
  • έχουν διακριτή μορφολογία που αναγνωρίζεται ως προστατική ατροφία

επικράτησε ο όρος “πολλαπλασιαστική φλεγμονώδης ατροφία” (proliferative inflammatory atrophy – PIA).

Οι περιοχές με αυτές τις αλλοιώσεις ΡΙΑ παρουσιάζουν μορφολογικές μεταπτώσεις  σε υψηλού βαθμού ΡΙΝ, που βέβαια θεωρείται μια απευθείας προκαρκινική βλάβη.

Σε δείγματα προστάτη ληφθέντα μετά από ριζική προστατεκτομή, σε μελέτες με περισσότερους από 5000 ασθενείς, οι περιοχές με αλλοιώσεις υπερπλαστικής φλεγμονώδους ατροφίας (ΡΙΑ), βρέθηκαν να είναι σημαντικά συχνότερες  στην περιφερική ζώνη του προστάτη και σε περιοχές  παρακείμενες προστατικών καρκινωμάτων. Αυτές οι αλλοιώσεις (PIA) προήλθαν από την μακροχρόνια παραμονή της φλεγμονής στον ιστό του προστάτη.

Ε. Γενετικά στοιχεία

Είναι γνωστό ότι ο καρκίνος του προστάτη συναντάται συχνότερα σε ορισμένες οικογένειες. Μετά από μελέτες υπεδείχθησαν συγκεκριμένα γονίδια που προσέδιδαν επιδεκτικότητα στην νόσο και επίσης σε σύγκριση περιστατικών μεταξύ διδύμων αποκαλύφθηκε η ύπαρξη εντονότερης κληρονομικότητας του προστατικού καρκινώματος σε σχέση με άλλες κακοήθειες στον άνθρωπο.

Η φλεγμονή του προστάτη μπορεί βέβαια να περιπλέξει την έρευνα για την κληρονομικότητα, αφού περισσότερα μέλη μιας οικογένειας μπορεί να εκτεθούν στον μολυσματικό παράγοντα, ο οποίος με την σειρά του να αυξήσει τον κίνδυνο προστατικής καρκινογένεσης και να μιμηθεί την γενετική προδιάθεση.

Η έρευνα, εκτός των άλλων, εστιάστηκε στην ύπαρξη γενετικών παραγόντων που λειτουργούν:

  • Είτε προσδίδοντας αυξημένη ευαισθησία του προστατικού ιστού στον φλεγμονώδη παράγοντα.
  • Είτε η παρουσία τους λειτουργεί ως προστασία του Ξενιστή εναντίον:
    • κυτταρικών βλαβών
    • γενετικών βλαβών πού προκαλούνται από φλεγμονώδεις οξειδωτικές ουσίες.

Έτσι οι έρευνες για κάποιες γενετικές αλλαγές εμπλέκουν ένα μεγάλο αριθμό από γονίδια πού κωδικοποιούν οξειδωτικά, αμυντικά ένζυμα, καθώς και άλλα που κωδικοποιούν φλεγμονώδεις κυτοκίνες με τον κίνδυνο ανάπτυξης προστατικού καρκίνου.

Συμπερασματικά, υπάρχουν αρκετά έμμεσα στοιχεία που δεικνύουν ότι οι γενετικές αλλαγές σε γονίδια που παίζουν ένα προστατευτικό ρόλο στην φλεγμονή, μπορεί να ευθύνονται για την καρκινογένεση στον προστάτη, αφού τροποποιούν την άμυνα του ξενιστή-ασθενή.

Ζ. Στοιχεία σε Μοριακό επίπεδο

Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της μοριακής παθογένεσης του καρκίνου του προστάτη που υποδεικνύει τον ρόλο τής φλεγμονής κατά την προστατική καρκινογένεση, είναι η απενεργοποίηση του ενζύμου GSTP1 στα σωματικά κύτταρα. Η παρουσία αυτού του ενζύμου  είναι υπεύθυνη για την κωδικοποίηση της γλουταθειόνη-S-τρανσφεράσης, που με την σειρά της προκαλεί την αποτοξίνωση (αδρανοποίηση) των καρκινογόνων και φλεγμονωδών οξειδωτικών ουσιών στα κύτταρα του προστάτη.

Η έκφραση του ενζύμου GSTP1 αυξάνεται σημαντικά στις περιπτώσεις φλεγμονής του προστάτη και αποτελεί  ένδειξη αυξημένου κυτταρικού οξειδωτικού στρες.

Αλλοιώσεις υπερπλαστικής φλεγμονώδους ατροφίας (ΡΙΑ) αυξάνουν σημαντικά την έκφραση του ενζύμου GSTP1. Αντίθετα, αλλοιώσεις στον προστατικό ιστό όπως είναι:

  • αδενοκαρκίνωμα του προστάτη
  • αλλοιώσεις προστατικής ενδοεπιθηλιακής νεοπλασίας (ΡΙΝ),

παρουσιάζουν αξιοσημείωτη μείωση της έκφρασης τού ενζύμου GSTP1 και ως εκ τούτου της GST, οφειλόμενη σε απενεργοποίηση της μεταγραφής.

Τελικά το μοντέλο που προτείνεται σήμερα είναι ότι η ΡΙΑ αποτελεί μια πρόδρομη αλλοίωση που σχετίζεται με την χρόνια φλεγμονή. Η καταστολή προστατευτικών μηχανισμών όπως του ενζύμου GSTP1, οδηγεί στην δημιουργία ΡΙΝ, η οποία με την σειρά της αποτελεί μια προκαρκινική αλλοίωση.

Συμπεράσματα σχέσης Προστατίτιδας & Καρκίνου Προστάτη

  1. Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία από τις επιδημιολογικές, ανατομικές, ιστολογικές, μοριακές και γενετικές  μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί στον καρκίνο του προστάτη, συγκλίνουμε στην υπόθεση ότι η φλεγμονή ή/και η μόλυνση μπορεί να αποτελέσουν αιτία καρκινογένεσης.
  2. Αρκετά γονιδιακά προϊόντα, π.χ. RNase L, MSR1 ή TLR4 επηρεάζουν την ευαισθησία των κυττάρων του προστάτη σε λοιμογόνους  παράγοντες. Η προκαλούμενη χρόνια φλεγμονή παράγει οξειδωτικά στοιχεία και μπορεί έτσι να επάγει κυτταρικές και γονιδιακές  αλλοιώσεις.
  3. Η παθομορφολογική αλλοίωση ΡΙΑ φαίνεται να αποτελεί σύνδεσμο μεταξύ της χρόνιας προστατίτιδας και του καρκινώματος του προστάτη. Η απώλεια της αποτοξινωτικής λειτουργίας  του ενζύμου GSTP1, κατά την μετάβαση από την ΡΙΑ στην ΡΙΝ οδηγεί σε αυξημένη  ευαισθησία των κυττάρων του προστάτη σε γονιδιακές βλάβες από φλεγμονώδη  οξειδωτικά παράγωγα.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τά προαναφερόμενα και μέχρι να έχουμε νεότερα δεδομένα με πιο συγκεκριμένες απόψεις για την σχέση της χρόνιας φλεγμονής με τον καρκίνο του προστάτη, είναι απαραίτητο να δίνουμε πολλή μεγάλη προσοχή στην ανίχνευση της χρόνιας προστατικής φλεγμονής και να προβαίνουμε στην έγκαιρη αλλά και ολοκληρωτική θεραπείας της.

From Our Blog

Εξηγώντας την Προστατίτιδα με Εικόνες Η Georgiadis Urology παρουσιάζει μια σειρά από σύντομα τρισδιάστατα (3D) βίντεο που εξηγούν οπτικά την προστατίτιδα, μερικά από τα κύρια συμπτώματα και τις…
Φέρνοντας την Τεχνητή Νοημοσύνη στο Πρόβλημα της Προστατίτιδας Στον 21ο αιώνα, έχουμε παρακολουθήσει εντυπωσιακές εφευρέσεις, όπως το AlphaFold της DeepMind, το ChatGPT της OpenAI, το AI-augmented OCT του…
Πως βελτιώνεται ο προστάτης κατά την διάρκεια της θεραπείας προστατίτιδας με το “Georgiadis Protocol”; Σε αυτό το άρθρο θα παρουσιάσουμε την ποσοστιαία βελτίωση στις ζώνες του προστάτη για…